دولت و شرکت های مختلف برای تامین نقدینگی مورد نظر خود یا اجرای پروژه های مختلف اوراق بهادار منتشر می کنند. این اسناد نشان دهنده مالکیت سهم و میزان درخواست سهامدار از موسسات صادرکننده است. سهام عادی و ممتاز نیز شامل این اوراق خواهد شد.
ویژگی های این دو نوع سهام آن ها را از یکدیگر متمایز می کند. این مقاله دو مورد را بررسی می کند سهام عادی و ممتاز ما از نظر مفهوم، ویژگی ها و تفاوت ها پرداخت خواهیم کرد. بخشی از سرمایه شرکت سهامی است که میزان مالکیت، تعهد و بهره سهامدار را نشان می دهد. سهم می تواند با نام و بدون ثبت باشد. مجموع سهام موجود، سرمایه شرکت را تشکیل می دهد.
ویدئویی که اشتراک‌های معمولی و ممتاز را به نمایش می‌گذارد
سهام مشترک چیست؟
سهام عادی، یکی از رایج ترین انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه و مالکیت بخشی از سهام شرکت را بیان می کند. سهام عادی دارای دو ارزش اسمی و یک ارزش بازار است. مبلغ اسمی معادل 1000 ریال می باشد. اما ارزش بازار عدد ثابتی ندارد. زیرا به عواملی مانند عرضه و تقاضا، کارایی، محبوبیت و معاملات یک شرکت بستگی دارد. ارزش بازار هنگام معامله یک سهم استفاده می شود. دارندگان سهام عادی در مجامع سالانه شرکت شرکت می کنند. همچنین در تقسیم سود نیز بخشی به آنها تعلق می گیرد. البته میزان حق رای مربوط به میزان مالکیت مردم بر سهام شرکت است. به عبارت دیگر هر سهمی که ممتاز نباشد و سود از پیش تعیین شده ای به آن تعلق نداشته باشد سهام عادی است.
ویژگی های سهام عادی
برخی از مهمترین ویژگی های سهام عادی برای صاحبان آن به شرح زیر است:
- اگر شرکت سود کند، آنها هم سود خواهند داشت.
- در مجامع عمومی و فوق العاده حق رای دارند.
- آنها حق خرید سهام جدید را دارند.
- آنها حق دارند از فعالیت های شرکت اطلاع داشته باشند.
- در زمان انحلال و پس از تسویه دیون، مابقی اموال بین آنها تقسیم می شود.
- مالکیت شرکت به میزان سهام خریداری شده مربوط می شود.
- در صورت ورشکستگی و کمبود سرمایه، سهامداران مسئولیتی در قبال بدهی شرکت ندارند.
- آنها تاریخ سررسید ندارند و ناشران این نوع سهام ملزم به بازخرید این اوراق نیستند.
سهامداران عادی بیشترین ریسک را متحمل می شوند. زیرا در صورت زیان یا کاهش میزان سود، ارزش بازار سهام عادی کاهش می یابد. از طرفی در زمان انحلال یا ورشکستگی، پس از فروش دارایی شرکت، ابتدا بدهی های شرکت تسویه و سپس حقوق سهامداران ممتاز پرداخت و در نهایت مابقی دارایی ها بین سهامداران عادی تقسیم می شود. به همین دلیل کارشناسان بر این باورند که سهامداران عادی مالکان نهایی شرکت هستند.
سهامداران عادی با توجه به تعداد سهام خود حق رای دارند. البته این جمله به این معنا نیست که می توانند نظر شخصی خود را به شرکت تحمیل کنند، بلکه این امکان را دارند که از حق رای خود استفاده کنند. سهامداران عادی نیز حق خرید سهام را دارند. به عبارت دیگر شرکت پس از افزایش سرمایه می تواند سهام جدیدی را عرضه کند که باعث کاهش ارزش بازار سهم می شود. به منظور جلوگیری از کاهش ارزش دارایی سهامداران فعلی، دارای اولویت و حق تقدم هستند که بسته به اندازه سهمی که دارند تعیین می شود.
لازم به ذکر است که امکان خرید و فروش و واگذاری سهام عادی و امکان بررسی فعالیت شرکت از طریق اطلاعات منتشر شده توسط شرکت ها نیز وجود دارد.
سهام ممتاز چیست؟
سهام ممتاز نسبت به سهام عادی دارای امتیازات ویژه و از پیش تعیین شده است. در واقع این سهام نوعی سند مالکیت است که به مالک حقوق مشخص و ثابتی بر دارایی های شرکت می دهد. این سهام قابل انتقال است. در واقع پرداخت سود سهام ممتاز نسبت به سهام عادی اولویت دارد و باید به طور کامل پرداخت شود.
دارندگان سهام ممتاز طبق شرایط شرکت ناشر و قرارداد فی مابین از مزایا و امتیازاتی برخوردار می شوند که برای شرکت های مختلف متفاوت است. این مزایا شامل حق رای بیشتر، حق تقدم سهام جدید، معامله سهام کمتر از اسم، توزیع درصد معینی از دارایی ها و سود و غیره است. خرید و فروش این نوع سهام بستگی به قوانین شرکت دارد و شرایط مختلفی برای آن وجود دارد.
ویژگی های سهام ممتاز
در این نوع سهام، امتیازات اعطایی به سهامداران در اساسنامه مشخص شده و به تصویب مجمع عمومی فوق العاده صاحبان سهام می رسد. این امتیازات در شرکت های مختلف یکسان نیست. اما به طور کلی می توان به موارد مهم زیر اشاره کرد:
- صاحبان سهام ممتاز، صاحبان قسمت معینی از سهام شرکت هستند که از قبل و در ابتدای قرارداد تعیین می شود.
- به دلیل حقوق مالکیت سهامداران ممتاز، هیچ الزامی برای تعهد شرکت ناشر دارایی های شرکت برای این اوراق وجود ندارد.
- این نوع سهام نیز تاریخ سررسید ندارد.
- در پرداخت مبلغ اسمی تخفیف داده می شود.
- سود بیشتری به سهامداران حق بیمه پرداخت می شود.
- زیان شرکتها قابل انتساب به سهامداران ممتاز نخواهد بود.
- سود سهام به سهامداران ممتاز پرداخت می شود. اما از آنجایی که بازدهی مشخص نیست، پرداخت سود تضمینی نیست و معمولاً سود مبلغی از پیش تعیین شده و ثابت است.
- هنگام پرداخت سود سهام، سهامداران ترجیحی در اولویت هستند. همچنین در زمان ورشکستگی پس از فروش کلیه دارایی های شرکت ابتدا حقوق صاحبان سهام ممتاز پرداخت می شود.
- اساساً سهامداران ترجیحی بر اساس شرایط و ضوابط تعیین شده توسط شرکت صادرکننده، در شرکت سهامی دارند و از آن سود می برند.
تفاوت بین سهام عادی و ممتاز
مهمترین تفاوت های سهام عادی و ممتاز به شرح زیر است:
- اولویت دریافت سود در زمان پرداخت با سهامداران ممتاز می باشد.
- در زمان انحلال و انحلال شرکت، اولویت با سهامداران ممتاز است.
- سود سهام ممتاز متفاوت و بیشتر از سهام عادی است.
- سود سهام ممتاز تضمین شده است، به این معنی که اگر در سال اول سودی پرداخت نشد، در سال دوم، ابتدا باید سود سهام سال اول و دوم به سهامداران ممتاز پرداخت شود.
آخرین کلمه
اوراق بهادار انواع مختلفی دارند که در این مقاله به دو مورد مهم و کاربردی اشاره کرده ایم. سهام عادی و ممتاز سهام عادی اولویت کمتری نسبت به سهام ممتاز دارند. زیرا دارندگان سهام ممتاز طبق اساسنامه از امتیازات معین و بیشتر از سهامداران عادی برخوردارند. سهامداران عادی شرایط و سود از پیش تعیین شده ندارند، می توانند در مجامع شرکت کنند